آداب قلیان کشیدن

    

واسه تو قلیون چی بیارم؟ 

قلیان به لبم ناد علی می‌گوید
نی در دهنم سینجلی می‌گوید
آن قل‌قله‌ای که در کف قلیان است
الله و محمد و علی می‌گوید

ساده‌ترین راه برای کشیدن قلیان، رفتن به یک سفره‌خونه درست‌وحسابی و سفارش یک قلیان دبش می‌باشد. با این کار، دیگر نیازی به آماده‌سازی قلیان ندارید و بعد از ۱۰ دقیقه، قلیان با طعم مورد نظر خود را می‌کشید! اما اگر در خانه قلیان دارید و می‌خواهید آن‌را آماده کشیدن کنید، بد نیست به مطالب زیر توجه بفرمایید.

مقدمه‌ای بر قلیان

خیلی‌ها فکر می‌کنند که قلیان چیز بدی است و خلاصه هر کسی که قلیان می‌کشه، آدم لاابالی هستش! اما باید بدانند که سخت در اشتباه‌اند. قلیان مرام خاص خودش رو داره و بعضی‌ها که با این مرام حال می‌کنند، می‌رن طرفش، دقت داشته باشید که تا قلیان با شرایط مناسب نکشید، به این مرام هیچ‌گاه پی نخواهید برد.  

ذغال

قبل از هر چیز، باید یک بسته ذغال خوب تهیه کنید. ذغال درخت لیمو برای این کار، بسیار مناسب می‌باشد. دقت داشته باشید که از ذغال‌های نامرغوب، همانند ذغال‌هایی که برای کباب‌کردن به‌کار می‌روند، جدا پرهیز کنید. ذغال خوب ذغالیه که بعد از گداخته شدن (و یا به اصطلاح گرفتن)، وقتی که خاموش شد، کاملا خاکستر شده باشد.

ساده‌ترین راه برای آماده‌سازی ذغال، آن است که یک ظرف آهنی را برداشته و انتهای آن را با میخ سوراخ کنید. سپس ذغال‌های خود را درون این ظرف ریخته و آن را بر روی گاز قرار دهید. با این کار، گاز شما به هیچ عنوان کثیف نخواهد شد. اما عیب این روش در این است که مدت زمان زیادی را برای گرفتن همه ذغال‌ها می‌بایست صرف کنید. برای رفع این عیب، می‌توانید از یک عدد آتش‌گردان استفاده کنید. بدین‌صورت که بعد از گذشت دو، یا سه دقیقه، ذغال‌ها را درون آتش‌گردان ریخته، و درون بالکن یا حیاط خانه‌تان، شروع به چرخاندن ذغال‌ها نمایید. آن‌قدر این کار را انجام دهید، تا تمامی ذغال‌ها، کاملا گداخته شوند. دقت داشته باشید که قبل از گداخته کردن ذغال‌ها، ابتدا قلیان را آماده کشیدن نمایید.

تنباکو (توتون)

تنباکوهای مخصوص قلیان به طور کلی به دو دسته میوه‌ای و چوب تقسیم می‌شوند. تنباکوهای چوب (نظیر خوانسار، عرب و مغان) کار ما جوونا نیست! قدیمی‌ها از این نوع تنباکوها استفاده می‌کردند و دوره‌اشان کم‌کم دارد به اتمام می‌رسد. این تنباکوها را برای آماده‌سازی، می‌بایست چندین ساعت قبل از کشیدن درون آب خیس کرد تا زهر آن گرفته شود. در این نوع تنباکوها، ذغال مستقیما بر روی تنباکو قرار می‌گیرد.

تنباکوهای میوه‌ای، نیازی به خیس کردن ندارند و هر زمان که بخواهید می‌توانید از آن‌ها استفاده نمایید. اما متاسفانه ضرر این نوع تنباکوها، خیلی بیشتر از تنباکوهای چوب می‌باشد. برای استفاده از این نوع تنباکوها، می‌بایست بین تنباکو و ذغال، یک فویل آلومینیومی قرار داده و درون آن، سوراخ‌هایی به مقدار کافی ایجاد کنید. گذاشتن مستقیم ذغال بر روی این نوع تنباکوها، سبب سوخته شدن آن‌ها شده و انسان را به بیماری سرطان مبتلا می‌کند.

اگر قصد کشیدن این نوع تنباکوها را دارید، سعی کنید تنباکویی را انتخاب نمایید که بتوان آن‌را به صورت طبیعی درست نمود. به عنوان مثال، تنباکوی دوسیب و یا طالبی، تماما شیمیایی می‌باشد، در صورتی که تنباکوی لیمو، جزء طبیعی‌ترین تنباکوها به حساب می‌رود. پیشنهاد ما به شما، استفاده از تنباکوهای پرتقال و لیمو می‌باشد. اگر هم خواستید، می‌توانید از هر دو طعم همزمان استفاده کنید تا حال بیشتری ببرید.

آماده‌سازی قلیان

یکی از اصلی‌ترین مراحل در قلیان کشیدن، آماده‌سازی آن می‌باشد. سعی کنید از قلیان‌هایی استفاده کنید که سازنده آن، تمام اجزای آن را با یکدیگر هماهنگ کرده باشد. با این‌کار مطمئن خواهید بود که قلیان بدون هیچ گونه عیب‌و‌ایرادی کار می‌کند. اما اگر خودتان می‌خواهید یک قلیان را سرهم‌بندی نمایید، خیلی دقت نمایید!

پس از آن‌که قلیان مورد نظر خود را سرهم کردید، می‌بایست تنگ آن را آب نمایید. دقت داشته باشید که میزان این آب بسیار مهم می‌باشد و یک میلیمتر کم یا زیاد بودن آن، تاثیر بسیار زیادی بر روی قلیان خواهد گذاشت. مقدار این آب نباید آنقدر زیاد باشد که موقع کشیدن درون شلنگ بیاید، نه آنقدر کم که صدای قل‌قل قلیان به گوش نرسد. بعد از دو سه بار استفاده از قلیان، مقدار دقیق آن دستتان خواهد آمد. آب قلیان را با هر بار استفاده حتما عوض کنید. زیرا آبی که مدت زیادی در قلیان بماند، سبب به وجود آمدن بیماری‌های پوستی، مثل لکه‌های پوستی می‌شود. از آب‌های زلال، بدون املاح و خنک استفاده کنید. می‌توانید درون تنگ قلیان، چند تکه یخ نیز بیاندازید. اگر از تنباکوی نارگیل استفاده می‌کنید، می‌توانید به جای استفاده از آب، از شیر استفاده کنید، با این کار، یک قلیان بسیار خوش طعم خواهید کشید. البته مراقب باشید، زیرا قلیان نارگیل با شیر، بسیار سنگین می‌باشد و ممکن است از پسش برنیایید، همچنین کمی دیرتر از قلیان‌های معمولی کام خواهد داد.

اگر قلیان‌تان را آماده خریده باشید، موقع اتصال بدنه به تنگ، از واشرهای مربوطه استفاده کنید. اما اگر اجزای آن‌را جداجدا خریداری کرده‌اید، ممکن است که بدنه بر روی تنگ به طور کامل جا نگیرد و لق بزند. برای سفت کردن بدنه بر روی تنگ، از پارچه خیس استفاده کنید. دقت داشته باشید که هیچ‌گونه درزی نباید در قلیان وجود داشته باشد، چه در اتصال بدنه و تنگ، چه در اتصال سری و بدنه و چه در اتصال شلنگ و بدنه.

حال نوبت به سری قلیان می‌باشد. قبل از گذاشتن توتون در سری، آن را با آب شسته تا طعم تنباکوی قبلی از آن پاک شود. بنا به مدت زمانی که می‌خواهید قلیان بکشید، تنباکو درون سری قرار دهید. دقت داشته باشید که اگر می‌خواهید زیاد قلیان بکشید، تا یک حد معینی می‌توانید تنباکو درون سری قرار دهید. برای این‌کار، می‌بایست دو یا سه بار تنباکوی قلیان را عوض کنید تا شما به کام خود برسید. تنباکوها را قبل از گذاشتن درون سری، از یکدیگر باز نمایید تا موقع کشیدن، هوا به طور کامل درون آن‌ها به جریان بیفتد.

بعد از قرار دادن تنباکو در سری، بر روی آن یک فویل بکشید. اگر فویل‌تان بیش از حد نازک می‌باشد، آن را دو لایه کنید، ولی مراقب باشید که به طور کامل به یکدیگر چسبیده باشند و بین آن‌ها فاصله وجود نداشته باشد، در غیر این صورت موقع کشیدن قلیان، صدای نابه‌هنجاری به گوشتان خواهد رسید. حال می‌بایست روی فویل سوراخ ایجاد نمایید. برای این‌کار، از یک وسیله تیز مانند قیچی‌های کوچک استفاده نمایید. استفاده از سوزن زیاد مناسب نیست. سعی کنید سوراخ‌ها را به صورت خط‌های سه، چهار میلیمتری وارد کنید. سوراخ‌هایی که به وسیله سوزن ایجاد می‌شوند، به علت ریز بودنشان، کام واقعی قلیان را به شما نشان نمی‌دهند.

حال، همه چیز آماده است، ذغال‌ها را برداشته و بر روی سری بگذارید و شروع به کشیدن کنید.

آداب قلیان کشیدن

• با هر کسی شروع به قلیان کشیدن نکنید، قلیان حرمت بسیار خاصی دارد و باید با اهلش بنشینید.
• سعی کنید قلیان را در جایی بگذارید که دیگر نیازی به تکان آن نباشد. زیرا در صورت تکان دادن، ذغال‌ها جابه‌جا شده و شما یک دفعه متوجه می‌شوید که کام قلیان پایین آمده است.
• اگر یک‌نفری قلیان می‌کشید که خوش‌به‌حالتان! ولی اگر در جمع می‌خواهید قلیان بکشید، کسی که مسئول آماده‌کردن ذغال بوده است، بعد از آوردن قلیان، می‌بایست آن‌را چاق کند. همین‌که قلیان چاق شد و شروع به کام دادن کرد، می‌بایست آن‌را به بزرگترین فرد جمع که قلیان می‌کشد تعارف کند.
• برای تعارف کردن قلیان، شلنگ قلیان زا از انتهای دسته به سمت خودتان خم کنید، و سپس آن‌را تعارف نمایید.
• قلیان را بسیار آهسته بکشید. از گرفتن کام‌های تند به شدت خودداری کنید، زیرا این کار، سبب سوخته شدن سریع تنباکو خواهد شد.
• مدت زمان قلیان کشیدن در یک جمع (بسته به تعداد افراد)، فرق می‌کند. سعی کنید قبل از آن‌که به شما بگویند، خودتان قلیان را به دیگری تعارف کنید.
• خوب است همیشه به محض آماده شدن قلیان و چاق شدن آن، مجددا بر روی گاز ذغال بگذارید. با این کار، به محض کم شدن کام قلیان، می‌توانید ذغال آن را عوض کنید و دوباره کام قلیان را به حالت اول بازگردانید.
• موقع خروج دود از دهان، آن را به هیچ عنوان به طرف کسی فوت نکنید. بهترین کار آن است که دود را به سمت بالا بفرستید.
• هنگام قلیان کشیدن، می‌توانید کتاب شعر بخوانید، موسیقی گوش دهید و یا با دوستتان به دردودل بپردازید. با انجام این کارها، از قلیان کشیدنتان بیشتر لذت خواهید برد.
• هیچ‌گاه با ذغال قلیان، سیگارتان را روشن نکنید. این‌کار در بعضی جوامع، به مراتب بالاتر از یک فحش ناموسی می‌باشد. اصلا سعی کنید جلوی قلیان سیگار نکشید. این‌کار از حرمت قلیان می‌کاهد.
• همراه با قلیان، یک چیز شیرین میل بفرمایید، زیرا قلیان فشار خون آدم را پایین میاره و خدایی نکرده ممکنه از هوش برید. استفاده از چای‌وخرما، بسیار مرسوم می‌باشد.
• دور آخر شلنگ قلیان را هیچ‌گاه باز نکنید. همیشه بگذارید یک دور شلنگ دور قلیان باقی بماند، سپس شروع به کشیدن کنید.
• هنگام اتمام کشیدن قلیان، شلنگ آن را حتما جمع نمایید و به هیچ عنوان آن را بر روی میز یا زمین پرتاب نکنید. 
•  
•  

  کار من فقط قلیان خوانسار بود

   
  
  کار من فقط قلیان خوانسار بود.
  همه اش زیر سر رفیق ناباب بود. ناباب که شد دیگر رفیق نمی شود. با یک پیشنهاد ساده گرفتار افسونی شدم که رهایی از آن ساده نیست، هرچند میلی به رهایی از آن هم ندارم! که آن، همان افسون «آش نیکوصفت» است.
  
  کار من فقط قلیان خوانسار بود.
  هیچگاه حتی به همسایه قهوه خانه آذربایجان هم نگاه نمی انداختم. تا اینکه آن روز پیشنهاد داد سری به همسایه بزنیم، یعنی سری آش بزنیم. و من دچارش شدم. آن هم با کشک زیاد...
  
  کار من فقط قلیان خوانسار بود.
  فقط پله های قهوه خانه را پایین می رفتم. اما حالا - قبل از قهوه خانه - اول پله های آش نیکوصفت، صف همیشگی اش، آش رشته با کشک زیاد، کمی نان بربری، کلی فلفل قرمز، هم زدن آش و...
  کار من فقط قلیان خوانسار بود.
  
  
  پی نوشت:
  ۱- آش نیکو صفت قبل از قلیان فقط در مواقعی است که به قهوه خانه آذربایجان در میدان انقلاب می روم. آش رشته ۱۱۰۰ تومان، قلیان خوانسار ۱۲۰۰ تومان. وگرنه در قهوه خانه پشت متروی دروازه دولت با دیزی به استقبال خوانسار می روم. دیزی ۲۰۰۰ تومان، خوانسار ۱۰۰۰ تومان.
  ۲- تصاویر واقعی است. آش: نیکو صفت. دیزی و قهوه خانه: دروازه دولت
  ۳- برو ای فقیه دانا به خدای بخش ما را   تو و زهد و پارسایی، من و عاشقی و مستی
• روزهایی که به پای قلیان‌ دود می شوند 
•  
• جام جم آنلاین: آنروزها که خبری از آمار هشدار دهنده اثرات زیانبار مصرف قلیان به میان نبود ، شاه عباس صفوی سعى فراوان کرد که این عادت را از ایرانیان براندازد اما با گذر همه این سال ها نه تنها به کناری نرفت بلکه تفریح جوانانه ای شد که روزگاری تنها عادت پیرمردها بود.
  

  به گزارش مهر ، با وجود هشدارهای متعدد به جوانان در مورد خطرات زیانبار استفاده از قلیان ، بسیاری از آنان همچنان این هشدارها را به شوخی می گیرند و بی توجهی مسئولان امر نیز داستانی تکراری شده است. شاهد مدعای آن هم سرک کشیدن به یکی از سفره‌ خانه های گوشه گوشه شهرهای کشور و دیدن تعداد زیادی جوان قلیان به دست است.

  دراین میان فرقی نمی کند چه سن و چه جسنیتی دارید، بعد از گذشتن کمتر از 6 دقیقه قلیان با طعم میوه مورد نظر در اختیار شما قرار می گیرد و شما هم برای حداقل یک ساعت از یکی از خطرناکترین تفریحات برای پرکردن اوقات فراغتتان استفاده می کنید.

  طرح جمع آوری قلیان از سفره خانه و رستوران های سنتی در سال 86 آغاز شد که به دنبال اعتراض صنوف مربوطه با تصمیم و دستور رئیس جمهور اجرای آن متوقف شد. پس از آن بارها شایعاتی در خصوص جمع آوری قلیان ها مطرح  شد اما هیچ اقدامی صورت نگرفت تا بالاخره مشخص شد وزارت کشور به عنوان متولی اصلی از جمع‌آوری قلیان از اماکن عمومی امتناع می کند.

  این خبر را سید حسن امامی رضوی معاون درمان وزارت بهداشت اعلام و دلیل چنین اقدامی را از سوی وزارت کشور نامشخص ذکر کرد.

  مطالعات پزشکان نشان می دهد هر بار مصرف قلیان ، دود بسیار زیادتری در مقایسه با کشیدن یک نخ سیگار تولید می کند به صورتی که با مصرف یک نخ سیگار بین پانصد سی سی تا یک لیتر اما با استفاده یکبار از قلیان ده تا بیست لیتر دود تولید می شود. دود استنشاق شده از قلیان نه تنها همه مواد سرطانزای دود سیگار را دارا است بلکه مونوکسیدکربن بیشتری هم دارد.

  یکی از نکات حایز اهمیت این است که در تمام این سفره خانه ها از تنباکو میوه ای نه چوبی استفاده می شود که بیشترین ضرر را برای افراد دارد، تنباکوی میوه از پوست میوه های تخمیر شده که با ملاس یا گلیسیرین مخلوط می شود، به دست می آید.

  انتظار می رفت هشدارهای مختلف در خصوص عوارض جسمی و روانی استعمال قلیان جوانان را به این باور برساند که از این ماده دخانی دوری کنند اما با ورود به اولین سفره خانه می توان دید که باورهای غلط سبب بی توجهی جوانان به این معضل اجتماعی شده است. رستوران ها و قهوه خانه های سنتی تبدیل به پاتوق بسیاری از جوانانی شده اند که با تکیه به پشتی در حال دود کردن عمرشان هستند.

  20 درصد نوجوانان مصرف کننده دائمی مواد دخانی

   بررسی ها نشان می دهد استعمال دخانیات در مردان بالای 15 سال کشور 25 درصد است که این رقم در زنان بالای 15 سال حدود پنج درصد است. همچنین نتایج آمار سال 87 نشان می دهد 20 درصد نوجوانان مصرف کننده دائمی مواد دخانی بوده اند که تنها سه درصد مصرف سیگار داشته اند و 17 درصد آنان قلیان مصرف می کنند.

  بررسی های میدانی خود من هم به عنوان خبرنگار طی هفته اخیر که با سرک کشیدن به رستوران های سنتی بالای شهر تا قهوه خانه های پایین شهر شروع شد تاییدی بود بر این آمار. کافی است شما هم به یکی از مراکز تجمع جوانان سری بزنید و با محاسبه میانگین سنی آنان فاجعه را به چشم ببینید.

   نسرین یکی از جوانانی است که در یکی از این رستوران های به اصطلاح سنتی دربند قلیان به دستش است.«به نظرم آدم باید عاشق باشه تا صدای قل قل قلیان بهش حال بده، با هرکس قلیان نمی کشم ، ماهی چند بار با دوستانم دور هم جمع می شویم و قلیان می کشیم».

  نگاه سنتی دلیل بی تفاوتی خانواده های ایرانی به قلیان

  یک جامعه شناس مسایل اجتماعی دلیل بی تفاوتی خانواده های ایرانی به اثرات زیانبار مصرف قلیان را رواج آن از قدیم الایام می داند که هیچ وقت هم با سرزنش مواجه نشده است.

  دکتر غلامرضا علیزاده معتقد است که نگرش سنتی به این پدیده که بسیار سیر صعودی در میان جوانان به خصوص دختران دارد منجر به بروز ناهنجاری های بسیاری می شود. این روزها یکی از دلایلی که منجر به جذب جوانان به سوی قلیان شده ، نداشتن مکان تفریح و نداشتن برنامه برای اوقات فراغت آنهاست. سفره خانه های که قلیان هم دارند بعضا در مناطق تفریحی و خوش آب و هوا هستند و همین مساله به طور ناخودآگاه اشتیاق جوانان را برای استعمال قلیان افزایش می دهد.

  علیزاده با تاکید بر اینکه باید با این مساله برخورد مناسب و منطقی انجام شود ، می گوید: یکی از دلایل گرایش و علاقه جوانان و نوجوانان به قلیان تنباکوی معطر است. در واقع بسیاری از آنها به دلیل این باور اشتباه و مقایسه آن با بوی بد سیگار ترجیح می دهند از این تنباکوها استفاده کنند در حالی که از اثرات و پیامدهای ناگوار آن ناآگاهند.

  آنچه که مشخص است استفاده از قلیان به یک اپیدمی نامرئی در کشور تبدیل شده و اراده جدی برای مقابله با آن وجود ندارد، همه دستگاههای زیربط برای مقابله با این پدیده پاس کاری می کنند و جوانان نیز کشیدن قلیان را به جز عادت، ژست هم می دانند، ژستی که مسلما برای آنها کم خطر نخواهد بود.

  اگر از این ژست برای جوانان بگذریم باید پرسید با همه اما و اگرهای بیان شده برای قلیان و خطرات آن، چرا جوانان از آن استفاده می کنند؟ آیا جز این است که آنها برای پرکردن اوقات فراغت خود برنامه ای ندارند.

  آیا جز این است که دست خانواده ها هم برای جایگزینی تفریحات سالم خالی است. بهتر نیست دستگاههای زیربط به جای هشدارهای پیاپی وارد عمل شوند و از تولید ورود تنباکو و فعالیت اماکن ارائه دهنده قلیان جلوگیری کنند.

  آیا نان شب صاحبان این مشاغل تنها باید از آسیب رساندن به سلامت مردم تامین شود، آیا نمی شود این مکانها را به پاتوقهای فرهنگی سالم تبدیل کرد و هزار و یک آیای دیگر که هر چقدر به این در و آن در زدم تا از زبان مسئول مسئولی پاسخی برای آن بیابم ثمری نداشت.   

•