علل موفقیت مدارس ژاپن

نگاهی به وضعیت و برنامه مدارس ژاپن شعار ژاپنی ها این است ؛  هر فرد در هرجا و هر زمان باید بیاموزد در مدارس ابتدایی ژاپن به ایجاد محیطی شاداب ، جذاب ، دوستانه و با نشاط بیشتر از آموختن مسائل علمی توجه می شود کشور کوچک ژاپن در کناره‌ی اقیانوس آرام طی چند دهه ی اخیر توانسته است خود را به عنوان یکی از امپراطوران تکنولوژی ، صنعت و اقتصاد به جهان معرفی نماید مسلماً منابع نفت وگاز باعث توسعه‌ی این کشور آتشفشانی و زلزله خیز نشده است بلکه توجه به نیروی انسانی و مدیریت آن ، راز توسعه ی ژاپن بوده است .             در مطالعات « تایمز »که در باره پیشرفت تحصیلی بیش از 40 کشور جهان و در درسهای ریاضی و علوم تجربی انجام گرفته است ژاپن در این 2 درس و در تمام مقاطع سنی بین 3 کشور اول بوده و ایران به همراهی کلمبیا و آفریقای جنوبی در انتهای جدول قرار دارد .همچنین «پرفسور وزرا وگلezra vogel » استاد دانشگاه هاروارد در تحقیقات خود به این نتیجه دست یافت که دانش آموزان ژاپنی که دوره ابتدایی را در کشور آمریکا گذرانده‌اند هنگام بازگشت به کشور خود از همسالان خود در درسهای ریاضی و علوم عقب‌ترند . نگاهی به ژاپن             کشور آتشفشانی و زلزله‌خیز ژاپن از 4 جزیزه بزرگ و3900 جزیره کوچک تشکیل شده است .مساخت ژاپن 378 هزار کیلومترمربع – کمتر از یک چهارم ایران – و جمعیت آن 125 میلیون نفر – یعنی 2 برابر ایران – است . بیش از 67 در صد این کشور را کوه و جنگل و 15 در صد آن را زمین‌های کشاورزی فراگرفته است . این کشور فاقد هرگونه منابع طبیعی مثل نفت وگاز است ولی درآمد سرانه مردم آن 38 هزار دلار- 15 برابر ایران – است که این نشانگر آنست که سطح رفاه در این کشور آسیایی از آمریکا و بسیاری از کشورهای اروپایی بالاتر است . عمر متوسط مردان ژاپنی 78 و عمر متوسط زنان این کشور 85 سال است . – 15 سال بیشتر از ایران – دین وآیین مردم ژاپن شینتو و بودایی است و پیروان این آیینها حدود دو برابر جمعیت ژاپن هستند . زیرا که بیشتر مردم این کشور به هر دو آیین معتقدند .شینتو مجموعه ای از باورهای دیرینه‌ی ژاپنی‌هاست که بر اساس آن کلیه مظاهر طبیعت مانند کوه و ستاره و دریا خدایگان جداگانه ای دارند و باید پرستش شوند . طبق آیین شینتو روح انسان بعد از مرگ جاودانه باقی می‌ماند اما جهان دیگری وجود ندارد . بنابراین پاداش وکیفری هم برای اعمال آدمی نیست . آیین بودایی در اواخر قرن ششم پیش از میلاد - 2600 سال قبل – توسط بودا و در کشور هند پایه‌گذاری و از طریق چین و کره به ژاپن راه یافت . طبق آیین بودایی روح افراد پس از مرگ به بدن فرد دیگری منتقل می شود . و در آنجا برحسب راحتی و سختی زندگی او ، به پاداش یا عقاب می رسد . مهمترین ویژگی مردم ژاپن سخت کوشی ، قناعت ، نظم و روحیهِ همکاری ومشارکت آنهاست . تاریخ مدارس ژاپن تاریخ آموزش و پرورش ژاپن را می شود به دو دوره ی قبل و بعد از « انقلاب میجی» تقسیم کرد . این انقلاب 20 سال بعد ازاصلاحات امیرکبیر در سال1868 میلادی آغاز و ادامه پیدا کرد. تا قبل از این انقلاب 2 نوع مدرسه در ژاپن بود «مدارس هانکو» ویژه ی سامورایی‌ها و «مدارس تراکویا» مخصوص آدم‌های عادی . در سال 18771 یعنی 3 سال بعد از انقلاب میجی ، آموزش وپرورش ژاپن تاسیس شد . در سال 1872تقریباً 28 درصد از افراد لازم‌التعلیم به مدرسه ی ابتدایی می رفتند . ویکصد هزار نفر در دبیرستان ثبت‌نام کردند . در سال 1920 این میزان به یک میلیون ودویست هزار نفر افزایش پیدا کرد . در سال 1948 آموزش نابینایان اجباری شد . در سال 1986بیش از 90 درصد کودکان ژاپنی به پیش‌دبستانی رفتند و 94 در صد دانش آموزان به مرحله ی دوم دبیرستان راه یافتند . ساختار آموزش وپرورش ژاپن                تعلیم و تربیت ژاپن به عهده‌ی وزارت آموزش وپرورش ، علوم وفرهنگ ژاپن است . این وزارت آموزش کودکان را از دوره ی ابتدایی آغاز می‌کند و تا پایان دانشگاه ادامه می دهد . علاوه بر مدارس و دانشگاه ، مراکزی مانند موزه ها ،نمایشگاه ها سالن های تئاتر و سینما نیز زیر نظر این وزارت است نحوه اداره مدارس ، انتخاب کتاب‌های درسی ، استخدام نیرو و تعیین روزهای فعالیت مدارس به عهده‌ی ،شورای آموزش وپرورش » است .هر استان ، شهر و روستا شورای آموزش وپرورش دارد . این شوراها 3 تا 5 عضو دارد و توسط استاندار یا فرماندار به مدت 4 سال انتخاب می شود . هزینه‌ی آموزش و پرورش همچون اداره ی آن بین دولت مرکزی ، استانداری و شهرداری تقسیم می‌شود . در سال 1984 حدود30 درصد هزینه مدارس را دولت ، 44 درصد را استانداری و 26 درصد را شهرداری به عهده داشته است . استانداردهای مدارس ژاپن مساحت هر کلاس عادی در ژاپن 74 متر است و مساحت هر مدرسه ی 6 کلاسه 10 هزار متر مربع و مساحت هر مدرسه‌ی 12 کلاسه 16 هزار متر مربع است . هر مدرسه‌ی ابتدایی دارای اتاق تکثیر ، اتاق بهداشت ، اتاق موسیقی ، سالن غذاخوری ،سالن ورزش و استخر سرپوشیده و زمین چمن است . در سال 1986بیش از 95 درصد مدارس دارای سالن ورزش با مساحت حداقل 800 متر و حدود 81 درصد مدارس ابتدایی و70 درصد مدارس متوسطه دارای استخر سرپوشیده بوده است .مدارس ژاپن دارای امکانات کافی در بخش سمعی ، بصری است .در سال 1989 – 1368 شمسی - حدود 99 درصد مدارس دارای تلویزیون ٍ اورهد و ویدئوبوده است . در سال 1998 به طور متوسط هر مدرسه ی ابتدایی 10 رایانه داشت این تعداد برای متوسطه بیشتر است .در سال 1992 بیش از 99 درصد دانش‌آموزان ابتدایی و82 در صد دانش آموزان مدارس متوسطه نهار دریافت می‌کردند . آموزش در مدارس ژاپن ساعت حضور دانش آموزان در مدارس 44 ساعت در هفته است . و ازساعت 8 صبح تا 4 عصر به صورت پیوسته ادامه دارد . دانش آموزان ابتدایی 22 ساعت و متوسطه 16 ساعت در کلاس درس سپری می‌کنند و بقیه با برنامه هایی مانند فعالیت های گروهی ، جشن‌ها و نهار و استراحت سپری می شود .- دانش‌آموزان مدارس ابتدایی ایران 24 ساعت و درمقاطع راهنمایی و متوسطه 36 ساعت به مدرسه می‌روند که تقریباً تمام این ساعات در کلاس سپری می شود . - هر سال تحصیلی 240 روزاست . – در ایران کمتر از 180 روز – در مدارس ابتدایی به ایجاد محیطی شاداب ، جذاب ، دوستانه و با نشاط بیشتر از آموختن مسائل علمی تاکید شده است .معلمان عقیده دارند دانش‌آموزان این مقطع برای یادگیری علم به مدرسه نمی‌آیند بلکه هدف از مدرسه دیدار دوستان است .در مدارس ابتدایی به بازی ، کاردستی ، موسیقی وخانه‌داری - آشپزی وخیاطی ونظافت – توجه بسیار می‌شود .این گونه برنامه‌ها یک سوم اوقات دانش‌آموزان را به خود اختصاص می دهد .دانش‌آموزان مدارس ژاپن از همان کلاس اول ابتدایی در برنامه‌ای با عنوان به سوی کار به یادگیری و انجام حرفه هایی مانند زراعت وصنعت می‌پردازند. یادگیری در طول زندگی یکی از برنامه‌های مدارس ژاپن اجرای برنامه های یادگیری در همه زندگی است . در حقیقت یادگیری در تمام عمر به اندازه آموزش وپرورش رسمی اهمیت دارد . شعار آنها این است هر فرد در هرجا و هر زمان باید بیاموزد . ایجاد مراکز دانشگاهی مکاتبه‌ای ، مدارس شبانه ودانشگاه سیما برای این منظور فعالیت می‌کند